ESD چیست؟
esd چیست؟ ESD یا Electrostatic Discharge به معنی تخلیه الکتریسیته ساکن است. این پدیده زمانی رخ می‌دهد که بار الکتریکی انباشته‌شده در یک جسم (مثل بدن انسان یا سطح پلاستیکی) به‌طور ناگهانی به جسمی دیگر منتقل می‌شود. این انتقال اغلب به صورت یک جرقه یا شوک حس می‌شود و می‌تواند آسیب‌های جدی به تجهیزات الکترونیکی حساس وارد کند.
چطور ESD ایجاد می‌شود؟
بار الکتریکی ساکن معمولاً از طریق تماس و جدا شدن دو جسم با جنس‌های متفاوت ایجاد می‌شود. در این حالت، الکترون‌ها از یک سطح به سطح دیگر منتقل شده و تعادل بار الکتریکی به‌هم می‌خورد. اگر این بار ساکن در موقعیتی با اختلاف پتانسیل تخلیه شود، پدیده‌ی ESD رخ می‌دهد.
منابع رایج تولید الکتریسیته ساکن در محیط‌های صنعتی و روزمره
-
باز کردن کیسه‌های پلاستیکی
-
جدا کردن نوار چسب از رول
-
راه رفتن روی فرش یا کفپوشهای مصنوعی
-
لمس دستگیره‌ی فلزی پس از حرکت
-
جابجا کردن بردهای الکترونیکی روی میزهای غیرآنتی‌استاتیک
-
استفاده از گاری‌های معمولی برای حمل قطعات حساس
چرا ESD خطرناک است؟
در ظاهر ممکن است ESD تنها یک شوک خفیف باشد، اما در محیط‌های صنعتی و آزمایشگاهی می‌تواند:
-
باعث سوختن یا آسیب دائمی به قطعات الکترونیکی شود
-
عملکرد مدارهای مجتمع (IC) را مختل کند
-
به اطلاعات ذخیره‌شده آسیب وارد کند
-
موجب خطاهای پنهان و دیرهنگام در عملکرد تجهیزات شود
چگونه از ESD جلوگیری کنیم؟
برای پیشگیری از تخلیه‌ی ناگهانی بار الکتریکی، رعایت موارد زیر الزامی است:
1. جلوگیری از تولید بار ساکن
-
استفاده از لباس‌ها و ابزارهای آنتی‌استاتیک
-
کنترل رطوبت محیط (بین 40٪ تا 60٪)
-
استفاده از کفپوشهای رسانا یا نیمه‌رسانا
-
حذف منابع اصطکاک بالا
2. تخلیه‌ی ایمن بار
-
استفاده از دستبندهای ضد الکتریسیته ساکن (ESD wrist strap)
-
نصب پدهای رسانا (ESD mats) روی میز کار
-
اتصال گاری‌ها و میزها به زمین با سیم ارت
-
استفاده از بسته‌بندی‌های آنتی‌استاتیک (کیسه‌های مشکی یا صورتی ESD)
3. جلوگیری از تماس مستقیم با تجهیزات حساس
-
علامت‌گذاری واضح نواحی حساس با علائم استاندارد ESD
-
آموزش کارکنان در مورد خطرات تخلیه‌ی ساکن
-
استفاده از ایستگاه‌های کاری مجهز به سیستم‌های زمین مناسب
نتیجه گیری
تخلیه الکترواستاتیکی یا ESD یک تهدید پنهان ولی جدی برای صنایع الکترونیک، تولید نیمه‌هادی‌ها، مونتاژ بردهای مدار چاپی و حتی محیط‌های خانگی دارای تجهیزات الکترونیکی حساس است. با رعایت نکات ساده ولی موثر می‌توان از خسارات گران‌قیمت جلوگیری کرد و ایمنی کاری را افزایش داد.
