مراحل و روشهای کنترل ESD
مراحل و روشهای کنترل esd (تخلیه الکترواستاتیکی) یکی از الزامات حیاتی در صنایع الکترونیک، مونتاژ بردهای حساس، اتاق‌های تمیز، خطوط تولید نیمه‌هادی‌ها و مراکز تعمیر تجهیزات الکترونیکی است.
به‌طور کلی، کنترل ESD از سه محور اصلی تشکیل شده است که ترجیحاً باید به صورت هم‌زمان و پیوسته اجرا شوند:
1. جلوگیری از تولید بار الکتریسیته ساکن
هدف این مرحله، کاهش ایجاد بار ساکن در محیط کاری و روی سطوح مختلف است. روش‌ها شامل:
-
استفاده حداقلی از مواد نارسانا مانند پلاستیک، فوم، پارچه‌های مصنوعی و جایگزینی آن‌ها با مواد آنتی‌استاتیک یا رسانا
-
نصب کف‌پوش آنتی‌استاتیک یا رسانا در محل کار
-
کنترل رطوبت محیط در محدوده‌ی بهینه (معمولاً ۴۰٪ تا ۶۰٪)
-
استفاده از اسپری‌ها یا پاک‌کننده‌های آنتی‌استاتیک برای سطوح میز کار، صندلی و تجهیزات
2. تخلیه ایمن بار ساکن از افراد و تجهیزات
در این مرحله، تمرکز بر هدایت بارهای تجمع‌یافته به زمین است تا از تخلیه ناگهانی آن‌ها جلوگیری شود. ابزارهای مورد استفاده شامل:
-
دستبند آنتی استاتیک (Wrist Strap): متصل به زمین (ارت) برای تخلیه بار بدن اپراتور
-
پابند آنتی‌استاتیک (Heel Strap): برای افرادی که در محیط در حال حرکت هستند و به زمین متصل‌اند
-
لباس و دستکش آنتی‌استاتیک: برای کاهش اصطکاک و جلوگیری از بارگیری بدن
-
پرده و کف‌پوش آنتی‌استاتیک: برای جداسازی ایمن فضاها یا میز کار
-
میز و پد ارت‌دار (ESD Mat): برای محیط مونتاژ یا تعمیر قطعات حساس
3. جلوگیری از تماس مستقیم اجسام باردار با تجهیزات حساس
در این مرحله، هدف این است که حتی در صورت وجود بار ساکن، از انتقال ناگهانی آن به قطعات حساس جلوگیری شود. این کار با روشهای زیر انجام می‌شود:
-
استفاده از ترولی‌ها و جعبه‌های آنتی‌استاتیک برای حمل قطعات
-
نگهداری قطعات حساس در پاکت‌های ESD یا ظروف پلاستیکی رسانا
-
علامت‌گذاری واضح نواحی و قطعات حساس با برچسب‌های هشداردهنده‌ی ESD
-
آموزش پرسنل درباره خطرات ESD، روشهای صحیح جابجایی، و استفاده از تجهیزات حفاظتی
-
تعریف محدوده‌های ESD Protected Area (EPA) در محیط‌های کاری و الزام استفاده از تجهیزات ایمنی در این مناطق
نتیجه گیری
مراحل و روشهای کنترل esd نیازمند یک رویکرد جامع و پیوسته است که شامل پیشگیری، تخلیه ایمن و حفاظت از تجهیزات حساس باشد. اجرای هم‌زمان این سه محور نه‌تنها از آسیب‌های مالی و فنی جلوگیری می‌کند، بلکه استانداردهای ایمنی و کیفیت را در سطح بالایی حفظ خواهد کرد.
